Dziki łabędź i inne baśnie

Jestem oczarowana lekturą, która choć skromna objętościowo pozostaje w pamięci jeszcze długo po odłożeniu książki na półkę. Zdecydowanie warto po nią sięgnąć, by spojrzeć na znane i proste historie w nowy, świeży sposób oraz by dostrzec w nich brutalne piękno i fascynującą niejednoznaczność. Gorąco polecam!

Cała recenzja: [Adres usunięty]

Pamiętam, że jako mała dziewczynka uwielbiałam baśnie. Miałam swoje kolorowe książki z ilustracjami pięknych księżniczek, odważnych królewiczów, magicznych przedmiotów. Cudowne opowieści, które mimo chwilowych trudności, zazwyczaj kończyły się "happy endem". Dlatego, będąc już "trochę" starsza, z zaciekawieniem sięgnęłam po zbiór baśni Michaela Cunninghama.

Choć tytuł wskazywałby na powrót do czasów dzieciństwa, to treść prowadzi nas w zupełnie inne rejony. Michael Cunningham postanowił opowiedzieć nam znane baśnie na nowo, albo wykorzystać motywy we współczesnych ich wersjach. Autor wyszedł z założenia, że cieszy nas piękno i szczęście innych ludzi, tudzież bohaterów książkowych. Jest to naturalne. Ale równie naturalne jest to, że nie do końca w tę doskonałość wierzymy. I po trosze z nieufności, a po trosze z zazdrości, chcielibyśmy zobaczyć mniej tego idealizmu. Dlatego też Cunningham bohaterom tych historii, dodał ludzkie cechy. I tak okazuje się, że Piękna udając się do zamku Bestii, nie działała całkiem altruistycznie. Liczyła na lekkie poruszenie w jej życiu, na pojedynek ojca z Potworem. Dowiadujemy się dlaczego tak na prawdę Baba Jaga zamieszkała w chatce zrobionej ze słodyczy i co doprowadziło ją do tak samotnego trybu życia. Możemy ujrzeć jak wyglądał związek Królewny Śnieżki z królewiczem, już po romantycznym, ratującym życie pocałunku... A współczesną wersją związku ołowianego żółnierzyka i baletnicy widzimy trudną relację małżeńską, jej wzloty i upadki.

Każda z opowieści bardzo mi się podobała, choć "Ołowiany, dzielny" skradł mi serce. Cudowne ukazanie rzeczywistości, bez koloryzowania.

Myślę, że braknie mi słów by oddać to, jak bardzo poruszyła mnie ta książką. Jest ona niewielka, każda historia ma po kilka, kilkanaście stron. Ale ten mały rozmiar odpowiada wielkiej mądrości jaką ze sobą niesie. Baśń ze swej definicji ma zawierać pouczający przekaz. Myślę, że autor chciał nam pokazać, że nasze życie trzeba po prostu przeżyć. Bohaterowie baśni, w krótkim momencie, przeżywają przepiękne chwile, tak jak normalni ludzie. Ale potem ich życie nie jest wolne od trosk, od pewnej monotonii, przemijania, od niezrozumienia czy błędów. Ludzie od zawsze rodzą się, dorastają, podejmują mnóstwo różnych decyzji, czasem dobrych czasem złych. I tak to się toczy. Nie powinniśmy narzekać, tylko przyjąć to co daje nam los, bo to jest nasze "długo i szczęśliwie".

Dodam jeszcze, że książka jest pięknie wydana. Całość wzbogacają niesamowite ilustracje Yuko Shimizu. Wspaniale dopełniają ten baśniowy obraz naszego życia.

Bardzo polecam lekturę tej pozycji. Jest to książka, do której z całą pewnością się wraca. Ja na pewno będę.

Polecam !!

Więcej recenzji na [Adres usunięty] Zapraszam !

Jedyną formą antologii po którą sięgam z przyjemnością są wszelkie baśnie i legendy. Uwielbiam zbiory tych krótkich historii, które kojarzą mi się z dzieciństwem. Choć teraz, jako dorosły czytelnik wolę te prawdziwe, niczym nie przytłumione bajki i baśnie, gdzie widać trudy życia i szczerość płynącą z każdej kolejnej historii.

Po lekturze baśni Michaela Cunninghama już wiem, że nigdy nie spojrzę na znane mi do tej pory opowiadania przychylnym okiem. Pamiętam jak wielkie nadzieje wiązałam z podobnym tytułem: "Baśnie Braci Grimm dla dorosłych. Bez cenzury". Wówczas liczyłam na trochę krwawe, może drastyczne opisy, ale na pewno szczere. Dostałam dobrą, ale bardziej naukową niż realną lekturę. W tym przypadku jest inaczej. Chociaż książka właściwie jest bardzo niepozorna i nie liczy zbyt wielu stron - ma w sobie moc i potencjał.

Czytelnik, który znajdzie w sobie odwagę by zburzyć znane do tej pory schematy baśni, otrzyma lekturę niebywałą, szczerą i realistyczną. Sama podeszłam do niej z dystansem, ale jestem człowiekiem małej wiary i u mnie to norma. A jednak jest pewien sentyment w historiach z dobrym i szczęśliwym zakończeniem. Chciałoby się powiedzieć - to nasze fasady, wychowaliśmy się na powieściach dających nadzieje na lepszą przyszłość. Ale w dorosłym życiu wiemy, że to wcale nie jest takie proste. Z taką właśnie perspektywą wyszedł ku czytelnikom autor i zrobił to fenomenalnie - choć każda jego baśń nijak się miała do tej, którą znałam do tej pory, byłam zachwycona otwartością i zakończeniami, nie rzadko trudnymi do przełknięcia dla każdego, kto liczył na happy end.

Bardzo wiele emocji wzbudziła we mnie ta niepozorna lektura. Po części trzymałam w rękach zbiór przypominający ten z dzieciństwa, bo i rysunki znalazły się w tej książce. Ale po części otrzymałam też bardzo dobrze napisane historie. Chociaż autor niemal każdą z nich rozpoczynał od klasycznego "dawno, dawno temu" by trochę oddalić nam tragizm sytuacji, to wciąż widziałam prawdziwe sceny z życia wzięte, które można przełożyć na współczesne postępowanie ludzi. Może nie dosłownie, bo przecież nikt nie budzi się ze skrzydłem zamiast ręki, ale jest tu wciąż zapisane to samo przesłanie, tylko bardziej dosadne.

Wyobraźnia w przypadku tej lektury działa na najwyższych obrotach a narracja autora nie pozostawia wiele niedopowiedzeń. Jestem zachwycona dopracowaniem, pomysłem, otwartością! Nie spodziewałam się, że nad każdą opowieścią na chwilę się zatrzymam - by porównać ją z tym co znałam do tej pory oraz by dojrzeć co kryje się za kurtyną, gdy padną tradycyjne słowa "żyli długo i szczęśliwe". To jednak powieść dla dorosłych, na pewno nie dla dzieci. I tylko dla tych czytelników, którzy mają odwagę by poznać prawdę na temat znanych nam do tej pory historii z dzieciństwa. Dla mnie to jedna z lepszych lektur jakie czytałam i uważam, że wielu z Was znajdzie w niej coś dla siebie. Nie podchodźcie do niej z poczuciem zdrady, jakoby autor ukradł Wam ulubione opowieści i zmienił je w mrożące krew w żyłach przedstawienia. Nie. On tylko ukazał prawdę.

"Dziki łabędź…" to moje pierwsze spotkanie z Cumminghamem, który uważany jest za jednego z najciekawszych pisarzy amerykańskich i po lekturze muszę przyznać, że są ku temu powody. Autor wziął na warsztat kilka najpopularniejszych baśniowych historii i opowiedział je w bardzo odświeżający i nowoczesny sposób. Wiem, że takie próby były już wielokrotnie podejmowane, ale to co ON zrobił jest naprawdę nieoczywiste, zaskakujące i przewrotne. Czasem jest to jego własna wersja znanej bajki, a czasem decyduje się na próbę opowiedzenia tego, co mogło wydarzyć się po tym, jak zobaczyliśmy napisy końcowe i ściemę w stylu, …a potem żyli długo i szczęśliwie…

Nie oszukujmy się, to prawie nigdy tak się nie kończy. Jakież bowiem życie może wieść facet któremu w odróżnieniu od pozostałych braci zostało jedno skrzydło zamiast ręki? Choć i tutaj autor okazał sporo sprytu i napisał własną wersję czegoś, co może trwać Długo/szczęśliwie.

W tej niewielkiej książeczce znajdziemy jeszcze takie perełki jak pytanie kto tak naprawdę było ofiarą, czy Jaś z Małgosią, czy może Baba Jaga, chwilę na zastanowienie, czy aby Jaś od ziaren fasoli nie był aby po prostu patentowanym idiotą, co stało się z włosami Roszpunki i jeszcze kilka innych. Ostrzeżenie Cuninghama, żeby uważnie przemyśleć, jakie mogą być konsekwencje naszych życzeń powoduje ciarki na plecach, a zakończenie historii Pięknej i Bestii wprawia w osłupienie. Książę który uratował Śnieżkę na to natomiast prawdziwy…, zresztą sprawdźcie sami ;)

Czyta się to błyskawicznie, historie opowiadane są z rożnych perspektyw, autor uwypukla te aspekty które powodują, że stare baśnie dają się na nowo odkrywać. Właściwie przeciętna jest tylko opowieść o karle, który pomógł młynarzównie uprząść złoto ze słomy, ale może akurat wam spodoba się jego pointa? Tym razem to nie chwyt marketingowy, naprawdę żałuję, że się tak szybko skończył mi się ten zbiorek.

Gdzieś za górami, jakimiś morzami oraz dolinami pewna księżniczka albo książę znaleźli się w tarapatach i liczą na pomoc, ta pewnie się pojawi wcześniej lub później, oczywiście będzie miała swoją cenę. Może też i magia da o sobie znać, chociaż z nią trzeba bardzo uważać, lecz o tym przekona się niejedna z baśniowych postaci w swoim czasie. Kiedy już zło zostanie ukarane, a dobro odbierze zasłużoną nagrodę, nastąpi finał z osławionym " i żyli długo i szczęśliwie". Hollywoodzko-disneyowski świat bajek ma się dobrze, czarno-biały podział w jaskrawych kolorach również nie daje się przeoczyć, wydawałoby się, że nic nas już nie może zaskoczyć w ciągle powtarzającym się schemacie baśniowych opowieści. Jeżeli myślicie, iż wszystko już zostało powiedziane lub raczej napisane to jesteście w błędzie. Gdzieś za górami, jakimiś morzami oraz dolinami życie toczy się dalej po finałowym "i żyli długi i szczęśliwie", tak w ogóle to dopiero po tym napisie zaczyna się najciekawsza część bajki.

Kto nie zna baśni o braciach zamienionych w łabędzie i ich dzielnej siostrze? Pan Andersen pięknie ją opisał, ale czy oddał w niej prawdę? Być może pewne niuanse zostały pominięte, no i co było później? Jak potoczyły się dalej losy odmienionych braci, w szczególności tego, który miał pecha? Jego rodzeństwo mogło zapomnieć o tym co było złego w przeszłości, lecz ON wciąż musiał żyć z pamiątką po niej. Czyżby happy end miał pewne braki? Znacie historię o ołowianym żołnierzyku i baletnicy? Wiemy jak się zakończyła, no a gdyby tak przełożyć ją na współczesne nam realia? Kim byłby on, jaka byłaby ona, co mogłoby ich połączyć? Pozostaje też kwestia honoru, poświęcenia się dla bliskich i dostrzegania w drugiej osobie czegoś więcej niż tylko jego powierzchowności? Kogo mam na myśli? Znacie niejaką Piękną i pewną Bestię? Oczywiście, że tak, jak nie z papierowej to z filmowej bądź animowanej wersji, są przecież ikonami popkultury. Prawdziwi celebryci, by nie powiedzieć gwiazdy, cóż więc w ich przypadku da się odkryć? Co nieco albo nawet i więcej, czy nikogo nie zdziwiło dlaczego Piękna chciała tylko białą różę i co kryło się za motywami Bestii? Na tym jeszcze nie koniec, gdyż jeszcze kilka baśni czeka na zdjęcie zaklęcia nadmiernego sentymentalizmu i odkrycie intrygującej strony, do tej pory zasłanianej przez poprawność bajkowej polityki.

Może i za siedmioma morzami, górami oraz dolinami istnieje baśniowa kraina, ale blisko nas także taka jest tylko bardziej życiowa. Baba Jaga, Roszpunka, Jaś od fasoli wcale nie są tak daleko jak nam się wydaje. Spójrzmy jeszcze raz na znanych z dzieciństwa bohaterów, czy nie przypominają kogoś z naszego otoczenia? Czyżby żyliśmy w innym świecie niż nam się to tej pory wydawało?

Bajki i baśnie są dobre dla dzieci, dorośli nie znajdą w nich nic ciekawego, niektórzy może poczują sentyment do dawnych lektur. Czasem jednak zdarzają się wyjątki, które z całkiem nowej perspektywy pokazują doskonale znane wątki, a motywy działania nabierają zupełnie innego charakteru. "Dziki łabędź i inne baśnie" to alternatywne spojrzenie na baśniowy świat i jego bohaterów. Archetypiczne postacie w oczach Michaela Cunninghama nabierają nowych cech, można by powiedzieć, że to oczywiste, lecz w tym przypadku kryje się o wiele więcej niż tylko odbrązowienie symboli, to idący o wiele dalej proces. Baśnie w rewolucyjnej odsłonie? Nie, raczej w wersji odmitologizowanej, urealnione, idące z opowieścią dalej niż do "a potem żyli długo i szczęśliwie". "Dziki łabędź i inne baśnie" są zbiorem historii w jakim czasem do głosu dochodzi zwykłą codzienność, a czasem cięty humor autora, gdzie ciąg dalszy będzie ogromną niespodzianką. Michael Cunningham, w zamian za odarcie czytelników ze złudzeń, daje im intrygującą podróż po opowieściach w jakich bajkowa konwencja musi być poszerzona by pokazać w pełni bohaterów, emocje nimi rządzące oraz do czego są zdolni by zdobyć to czego pragną.