Tytułowa bohaterka książki "Awantura o Basię", Basia, nie ma w życiu lekko. Gdy jako pięciolatka podróżuje ze swoją matką pociągiem, kobieta przez nieuwagę wysiada na stacji niewłaściwymi drzwiami, wpadając wprost pod nadjeżdżający pociąg. Mimo reanimacji umiera, przed śmiercią jednakże prosi lekarza o oddanie córki pod opiekę jej przyjaciółki. Basia trafia do domu doktora i jego żony, a następnie zostaje wysłana pociągiem do Warszawy. Mają się nią zaopiekować pasażerowie pociągu, a z dworca w Warszawie ma zostać odebrana przez powiadomioną listownie przyjaciółkę zmarłej.
Basia miała na szyi ma powieszoną kartkę z adresem osoby, do której się udaje. Niestety, kartka ulega częściowemu zniszczeniu, a kobiety, które początkowo interesowały się dzieckiem, opuszczają pociąg. Basia trafia pod opiekę współpasażera, aktora, który mylnie odczytuje informacje na kartce i przekazuje dziewczynkę znanemu pisarzowi, któremu dziewczynka natychmiast skrada serce.
Sprawy komplikują się, gdy przyjaciółka zmarłej w tragicznym wypadku matki Basi, Stanisława Olszańska, dowiaduje się o całej historii. Udaje jej się odnaleźć dziewczynkę, ta jednak nie chce słyszeć o rozstaniu z "wujciem". Pisarz i przyjaciółka matki opiekują się dziewczynką naprzemiennie, aż w końcu postanawiają stworzyć rodzinę i biorą ślub. Czy po latach wśród kochających serc Basi uda się odnaleźć zaginionego w Ameryce Południowej ojca?
Kornel Makuszyński to żyjący w latach 1884-1953 polski prozaik, poeta, krytyk teatralny, felietonista i publicysta. Sławę przyniosły mu przede wszystkim powieści dla młodzieży: "O dwóch takich, co ukradli księżyc", "Przyjaciel wesołego diabła", "Panna z mokrą głową", "Awantura o Basię", "Szatan z siódmej klasy" czy "Szaleństwa panny Ewy".