Dobry wilk. Tragedia w szwedzkim zoo

Karolina pracowała w zoo jako przewodniczka. Była wilczą mamą, wykarmiła szczeniaki butelką. W wilczej rodzinie miała dominującą pozycję, przynajmniej tak twierdzą pracownicy zoo. Codziennie odwiedzała swoją wilczą rodzinę. Jak wszyscy pracownicy była przekonana, że wilki są całkowicie zsocjalizowane. 17 czerwca 2012r. została zagryziona.

Dobry wilk” to książka z podwójnym dnem. Pierwsze to wątek kryminalny – jak doszło do śmieci przewodniczki? Co poszło nie tak? Czy ktoś zostanie skazany? Lars Berge prowadzi w tej sprawie śledztwo. Robi to drobiazgowo, włącznie z pokazaniem kulisów swojej kilkuletniej pracy. Dla mnie istotniejsze jest to drugie dno. Odrywane jakby przy okazji, ale nierozerwanie związane ze śmiercią Karoliny. Dążenie człowieka do zapanowania nad światem. Refleksje co dla ludzi oznacza dzikość i jaki mamy wdrukowany obraz natury.

Domagamy się definicji. Musimy wiedzieć jaki jest świat, który nas otacza. Tymczasem wilk nie jest ani zły, ani dobry. To dziki drapieżnik, który w jakieś części będzie dla nas tajemnicą. Z tej perspektywy widać jak zmienia się relacja człowiek-zwierzę. Zaciera się granica między tym co oswojone i dzikie. Ludzie wierzą, że są w stanie zapanować nad światem, którego nie znają i do którego nie należą.

Lars Berge stawia pytania o etykę, moralność, ambicje pracowników zoo i rolę biznesu, który finansuje większość działań.

Fantastyczny reportaż. Spięty klamrą tragicznego wypadku, ale sięgający dużo dalej poza teren ogrodu zoologicznego.

„Dobry Wilk. Tragedia w szwedzkim zoo” to reportaż szwedzkiego dziennikarza Larsa Bergego, który został wydany w 2019 roku. Jest ON wnikliwy i pouczający z bardzo dobrym przekładem tłumaczki Ireny Kowadło-Przedmorskiej. Na pierwszy rzut oka jest to opowieść o niekompetencji kilku pracowników i chciwości ich pracodawców, jednak kryje się za nią cała masa pytań, na które trudno odpowiedzieć.

Reportaż opowiada o tragedii, która wydarzyła się w 17 czerwca 2012 roku w jednym z największych ogrodów zoologicznych w krajach skandynawskich. Wizytówką ogrodu w Kolmarden były wilki, które przyciągały rocznie tysiące osób chcących stanąć oko w oko z oswojonymi drapieżnikami. Główną bohaterką reportażu szwedzkiego dziennikarza była trzydziestoletnia opiekunka wilków Karolina, prowadząca zajęcia w zoo „Bliski kontakt z wilkiem". Ostatni raz była widziana przez inną pracownicę zoo - Sofie, na terenie ogrodu 17 czerwca 2019 około godziny 7:30. Jak się później okazało, kobieta została zagryziona przez swoich podopiecznych - wilków. Lars Berge przygląda się, jak w ciągu ostatnich kilku dekad zmienił się nasz stosunek do dzikich zwierząt i skąd wzięło się przekonanie, że drapieżniki można oswoić w taki sam, prosty sposób jak psy i koty. W całej opowieści autor patrzy na sprawę z bardzo szerokiej perspektywy. Podaje sporo historii o wilkach, opisuje doświadczenia badaczy tych zwierząt i jak zmieniał się ich wizerunek na przestrzeni lat, czy wspomina założenie pierwszych ogrodów zoologicznych. Czytając reportaż, razem z autorem zastanawiałam się, jak w tak bardzo nowoczesnym kraju mogło dojść do tak tragicznego wydarzenia. Głównym wątkiem w reportażu jest system rozwiązań, a właściwie jego brak, który przyczynił się do tragedii i próba zrozumienia ciągu zdarzeń i decyzji, które doprowadziły do śmierci opiekunki wilków. Autor uczestniczy w procesie sądowym, w którym pozwany został przedstawiciel zoo w Kolmarden. Po raz kolejny w centrum wszystkiego został postawiony człowiek i jego wartości. Autor dokładnie analizuje, jak naprawdę wyglądały „kontakty” z wilkami i czy faktycznie śmierć opiekunki wilków to był wypadek, którego nie dało się przewidzieć, ponieważ taką właśnie narrację przyjął ogród zoologiczny. Książka od początku do samego końca trzyma w napięciu. Napisana jest ciekawym i prostym językiem, który jest rzeczowy, ale nie nudny. Krótkie rozdziały wprowadzają pewien dynamizm, dzięki czemu czyta się ją szybko i z większą ciekawością.

Reportaż uświadamia nas, jak przestaliśmy być pokorni wobec natury, traktując drapieżne zwierzęta jak domowe. To książka nie tylko dla ludzi, którzy kochają przyrodę i chcą bardziej ją zrozumieć, to także książka, która pozwala spojrzeć inaczej na nas samych oraz społeczeństwo. Lars Berge uczy nas nie tylko niezwykle ciekawych faktów, uczy nas przede wszystkim, że w stosunku do przyrody należy być pokornym, a od kilku dekad pokory nam zdecydowanie brakuje. Reportaż także wyjaśnia, w jaki sposób inteligentni ludzie, skuszeni sukcesem finansowym, mogą pozostać ślepi na prawdę.

Paulina, lat 15

źródło: [Adres usunięty]

Jeżeli komuś wydaje się, że naturę można ujarzmić, to jest w wielkim błędzie, a ta książka jest dobitnym dowodem na to, jak bardzo człowiek się myli. Nie będę ukrywać, ale ta książka jest bardzo brutalna, ponieważ opisuje ona sprawę z 17 czerwca 2012 roku. Z miejsca, które można było uznać za jedno z najbardziej nowoczesnych. Tak wielka placówka zoo (o ile można tak to nazwać), gdzie spotkać można było turystów z najróżniejszych stron świata. Gdzie wszystko było tak idealne doszło do wielkiej tragedii. Autor napisał bardzo rzetelny reportaż, który jest dowodem na to, że człowiek chciałby wiele, ale nie zawsze może tego dokonać.

Książka, która zachwyca i przeraża jednocześnie. Z jednej strony miałem wrażenie, że jest to hymn pochwalny na temat tego z jakim szacunkiem w Skandynawii podchodzi się do świata zwierząt. Chyba niewiele jest takich miejsc na tym globie. Z drugiej strony byłem przerażony tym, co też wydarzyło się w Kolmarden prawie dziesięć lat temu. Niewinna osoba straciła życie. Miała pewnie jeszcze wiele planów na życie, a tu jedna chwila i... . Lepiej o tym nie myśleć. Chociaż warto zadać sobie pytanie dlaczego doszło do takiej sytuacji. Świetnie wykonuje to Lars Berge, który sporządził bardzo rzetelny reportaż.

Wilk od zawsze w literaturze i kulturze przedstawiany był jako wcielenie zła. Pojawia się w baśniach, bajkach ale jest też przedstawiany jako diabeł w wierzeniach chrześcijan. Te negatywne konotacje nie są wcale bezpodstawne. Ten drapieżnik, choć raczej nie poluje na dorosłych ludzi czując przed nimi strach, nie zawaha się przed zaatakowaniem dziecka czy trzody chlewnej. Człowiek broniąc się zatem przed jego atakami spowodował, że liczebność wilków mocno zmalała i obecnie gatunek ten jest pod ochroną.

W szwedzkim zoo zrodził się pomysł by odczarować wizerunek wilków. Drapieżniki wykarmione przez ludzi i wychowywane w ludzkim towarzystwie, miały traktować opiekunów, jako członków swojego stada. Za opłatą odwiedzający zoo mogli wejść na wybieg dla wilków i przeżyć niezapomniane chwile obcowania z drapieżnikami, licząc na ochronę pracowników ogrodu zoologicznego.

Jednak sytuacja ta uległa zmianie po dramatycznych wydarzeniach z 17 czerwca 2012 roku. Tego dnia na wybiegu dla wilków została znaleziona naga i martwa jedna z opiekunek watahy, nazywana przez pracowników matką wilków. Śmierć Karoliny wstrząsnęła personelem i opinia publiczną. Również autorem tej książki. Podjął ON długą i wyczerpującą pracę by wyjaśnić przyczyny tragedii do jakiej doszło w Kolmarden. Czy wilk już na zawsze będzie nam się źle kojarzyć? Jak doszło do tego, że wilki zaatakowały osobę, którą doskonale znały? Czy tej tragedii można było uniknąć? Jakie wnioski można wyciągnąć z tej smutnej historii? Na te pytania Lars Bergen próbuje znaleźć odpowiedzi, śledząc rozprawy sądowe, rozmawiając z bliskimi ofiary i specjalistami od zachowań wilków, zarówno tych żyjących na wolności jak i przebywających na wybiegach w ogrodach zoologicznych.

Książka „Dobry wilk. Tragedia w szwedzkim zoo” jest wstrząsającym reportażem. Gdy autor opisywał wydarzenia z dnia tragedii mimo że wiedziała jaki będzie finał odczuwałam przerażenie. W czytelniku budzą się podobne pytania co w autorze, o regulamin panujący w zoo. Dlaczego ludzi znający naturę tych drapieżników, zachowywali się tak lekkomyślnie?

Publikacja jest również źródłem wiedzy o zachowaniu wilków. Osoby zainteresowane tymi zwierzętami na pewno będą zadowolone z informacji zawartych w tej książce. A przy okazji sięgając po „Dobrego wilka” prześledzimy inne przerażające historię, w których mordercą jest zwierzę.

Z książki wyłania nam się myśl, że zwierzę na zawsze pozostanie wierne swojej naturze. A nasze próby nadania im ludzkich cech, mogą skończyć się dla nas tragedią.

Za egzemplarz do recenzji dziękuję Wydawnictwu Czarne.