Józef Mackiewicz
Józef Mackiewicz, pisarz i dziennikarz, był pierwszym Polakiem, który jeszcze w czasie II wojny światowej badał ślady zbrodni katyńskiej.
Józef Mackiewicz pisał zawsze o tematach trudnych i niejednoznacznych. Niezależnie, czy były to powieści, czy artykuły prasowe, bohaterem jego utworów stawał się człowiek uwikłany w skomplikowane mechanizmy historii. Do jego najsłynniejszych dzieł należy powieść "Lewa wolna", która w przejmujący sposób opisuje dramatyczne wydarzenia z wojny polsko-bolszewickiej.
Pisarz przyszedł na świat w Sankt Petersburgu, 1 kwietnia 1902 roku. Rodzeństwem Józefa byli Stanisław (ów słynny Cat-Mackiewicz) oraz Seweryna (matka Kazimierza Orłosia). Po kilku latach rodzina Mackiewiczów przeniosła się do Wilna. Jako 17-latek Józef wziął udział w wojnie 1920 roku. Później studiował, ale żadnych studiów nie udało mu się ukończyć. Już na początku lat 20. publikował pierwsze artykuły. Do 1939 roku pracował w wileńskim dzienniku "Słowo", którego naczelnym był Stanisław Mackiewicz. Po rozpadzie małżeństwa i kolejnym nieudanym związku zawarł ślub prawosławny z Barbarą Toporską. Na prawosławie przeszedł zresztą, sprzeciwiając się polityce władz polskich wobec mniejszości narodowych.
Po wybuchu wojny Mackiewicz uciekł do Kowna. Gdy władzę w Wilnie przejęli Litwini, szybko zabroniono Mackiewiczowi wykonywania zawodu. Pod okupacją sowiecką musiał pracować jako drwal i woźnica. Po agresji III Rzeszy na ZSRR Niemcy zaproponowali mu wydawanie polskojęzycznego pisma, ale Mackiewicz stanowczo odmówił. Opublikował za to kilka antykomunistycznych artykułów w okupacyjnym "Gońcu Codziennym".
Polskie władze podziemne wydały na pisarza wyrok śmierci, ale Sergiusz Piasecki, dowódca egzekutywy AK na Wileńszczyźnie odmówił jego wykonania. Mackiewicz na zaproszenie Niemców i za zgodą rządu Polskiego był obserwatorem ekshumacji grobów w Katyniu. Swoje spostrzeżenia zawarł w wydanej po wojnie książce "Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów" z przedmową gen. Andersa.
Lata powojenne Józef Mackiewicz i jego żona spędzili na emigracji: Rzym, Londyn, ostatecznie zaś Monachium. Oczyszczony z zarzutów o kolaborację pisarz poświęcił swój talent przede wszystkim krytyce komunizmu. W Monachium napisał też swoje najsłynniejsze powieści, m.in. "Kontra", "Sprawa pułkownika Miasojedowa", "Lewa wolna" i "Nie trzeba głośno mówić". Zmarł 31 stycznia 1985 roku.
Józef Mackiewicz pisał zawsze o tematach trudnych i niejednoznacznych. Niezależnie, czy były to powieści, czy artykuły prasowe, bohaterem jego utworów stawał się człowiek uwikłany w skomplikowane mechanizmy historii. Do jego najsłynniejszych dzieł należy powieść "Lewa wolna", która w przejmujący sposób opisuje dramatyczne wydarzenia z wojny polsko-bolszewickiej.
Pisarz przyszedł na świat w Sankt Petersburgu, 1 kwietnia 1902 roku. Rodzeństwem Józefa byli Stanisław (ów słynny Cat-Mackiewicz) oraz Seweryna (matka Kazimierza Orłosia). Po kilku latach rodzina Mackiewiczów przeniosła się do Wilna. Jako 17-latek Józef wziął udział w wojnie 1920 roku. Później studiował, ale żadnych studiów nie udało mu się ukończyć. Już na początku lat 20. publikował pierwsze artykuły. Do 1939 roku pracował w wileńskim dzienniku "Słowo", którego naczelnym był Stanisław Mackiewicz. Po rozpadzie małżeństwa i kolejnym nieudanym związku zawarł ślub prawosławny z Barbarą Toporską. Na prawosławie przeszedł zresztą, sprzeciwiając się polityce władz polskich wobec mniejszości narodowych.
Po wybuchu wojny Mackiewicz uciekł do Kowna. Gdy władzę w Wilnie przejęli Litwini, szybko zabroniono Mackiewiczowi wykonywania zawodu. Pod okupacją sowiecką musiał pracować jako drwal i woźnica. Po agresji III Rzeszy na ZSRR Niemcy zaproponowali mu wydawanie polskojęzycznego pisma, ale Mackiewicz stanowczo odmówił. Opublikował za to kilka antykomunistycznych artykułów w okupacyjnym "Gońcu Codziennym".
Polskie władze podziemne wydały na pisarza wyrok śmierci, ale Sergiusz Piasecki, dowódca egzekutywy AK na Wileńszczyźnie odmówił jego wykonania. Mackiewicz na zaproszenie Niemców i za zgodą rządu Polskiego był obserwatorem ekshumacji grobów w Katyniu. Swoje spostrzeżenia zawarł w wydanej po wojnie książce "Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów" z przedmową gen. Andersa.
Lata powojenne Józef Mackiewicz i jego żona spędzili na emigracji: Rzym, Londyn, ostatecznie zaś Monachium. Oczyszczony z zarzutów o kolaborację pisarz poświęcił swój talent przede wszystkim krytyce komunizmu. W Monachium napisał też swoje najsłynniejsze powieści, m.in. "Kontra", "Sprawa pułkownika Miasojedowa", "Lewa wolna" i "Nie trzeba głośno mówić". Zmarł 31 stycznia 1985 roku.
-
Droga donikąd
Wczoraj skończyłem czytać Drogę donikąd. Brawo. Doskonałe! Insza rzecz, że książka nie należy do rodzaju krzepiących. Gdyby akcja toczyła się, powiedzmy, w Poznańskiem, a nie na ziemi, która była moją (przybraną) ojczyzną, tobym prawdopodobnie oddawał się tylko chudożiestwiennym wpieczatlenijam...Książka, op. twarda -
Lewa wolna
Lewa wolna - Józef MackiewiczKsiążka, op. twarda -
Kontra
Po niebie ciągnęły odwilżowe chmury. Na tle ich monotonnie przepływającej masy, tknięty został obrazem, który dojrzał, a który właściwie nosił w oczach od paru ostatnich lat przebywania w opanowanej wojną Europie: Obok świętego o wzroku z wiarą utkwionym w niebo, stał drugi bez głowy; olbrzymie...Książka, op. twarda -
Nie trzeba głośno mówić
Powieść niniejsza jest, chronologicznie, dalszym ciągiem "Drogi donikąd".To znaczy, przedłużeniem jej w czasie, ale tylko częściowo w tym samym terenie.Niektóre osoby z tamtej powieści grają w tej główną rolę; o innych nieraz sięwspomina.Akcja powieści toczy się na tle zdarzeń historycznych,...Książka, op. twarda -
Sprawa pułkownika Miasojedowa
Powieść, w której osoby, daty i wydarzenia są autentyczne; prawie dokumentarna i jednocześnie stanowiąca ogromne osiągnięcie artystyczne. Miasojedow, pułkownik żandarmerii carskiej, oskarżony o szpiegostwo na rzecz Niemiec, został skazany na śmierć przez rosyjski sąd polowy w Warszawie. Stracono go...Książka, op. twarda -
W cieniu krzyża
W pierwszej wojnie światowej imię boskie i św. symbole chrześcijaństwa osiągnęły niebywałe dotychczas rozpowszechnienie ilościowe. W odróżnieniu od drugiej wojny, wszystkie narody powoływały się jeszcze na imię Boga, Jego wolę i pomoc. Sztandary wojsk rosyjskich głosiły: S Bogom, za Caria i...Książka, op. twarda -
Watykan w cieniu czerwonej gwiazdy
Daleko byśmy odbiegli od tematu niniejszej książki, gdybyśmy chcieli rozważać objawione Prawdy Boże i wchodzić w ocenę komentarzy ludzkich. To nie jest celem tej pracy. Celem jest zarejestrować fakty dla laika dostępne, oczywiste dla oka, świadomości i sumienia prostego człowieka, aby podjąć próbę...Książka, op. twarda -
Nie trzeba głośno mówić w.2024
Powieść niniejsza jest, chronologicznie, dalszym ciągiem "Drogi donikąd". To znaczy, przedłużeniem jej w czasie, ale tylko częściowo w tym samym terenie. Niektóre osoby z tamtej powieści grają w tej główną rolę; o innych nieraz się wspomina. Akcja powieści toczy się na tle zdarzeń historycznych,...Książka, op. twarda -
Sprawa mordu katyńskiego
Sprawa mordu katyńskiegoKsiążka, op. twarda -
Karierowicz
Gdy swego czasu ukazała się w Kulturze pierwsza część Karierowicza pt. Przyjaciel Flor, znaleźli się czytelnicy, którzy zagrozili wymówieniem przedpłaty Samo wprowadzenie, bodaj po raz pierwszy do naszej literatury na tym poziomie, motywu miłości lesbijskiejMichał Sambor (Michał Chmielowiec),...Książka, op. twarda -
Optymizm nie zastąpi nam Polski
Rola emigracji polskiej: poza granicami dyspozycji państwowej sowieckiej utworzyć ośrodek, bez istnienia którego Polsce grozi zagłada. Nie chodzi o to, żeby ten ośrodek budził ducha nienawiści do Sowietów. Nienawiść przyjdzie sama. O to postara się bez nas reżym sowiecki. Ale chodzi o to, żeby...Książka, op. miękka -
Wieszać czy nie wieszać?
Twórczość artystyczna nie ma ani wagi, ani miary. Nie można jej wyrazićw cyfrach porównawczych. Albo się podoba, albo się nie podoba. To rzecz ściśle subiektywna, ściśle prywatna. Wprawdzie zawodowa krytyka artystyczno-literacka wypracowała pewne konwencjonalne formy smaku, poziomu, wartości itp.,...Książka, op. twarda -
Okna zatkane szmatami + suplement
Nie ma innego polskiego autora w XX wieku, który by tak utrwalił swoje nazwisko jako wierny powieściopisarz-reportażysta.Czesław Miłosz, Archiwum Emigracji 2003 zeszyt 5/6Inaczej niż dotąd uważano - w latach 20. pisarz był już autorem poważnych i dojrzałych utworów literackich, nie tylko...Książka, op. miękka -
Dzieła T.35 Wielka niewiadoma
Talenty, wielkie talenty, malują czy piszą nie jak potrafią, ale jak uważają, że należy pisać czy malować. Stąd brak tolerancji dla innych technik czy stylów. Józef na Gombrowicza mówi: ,,bezczelna łatwizna". No, nie dla mnie... Ale sądzę, że gdyby on chciał, i uważał za stosowne, mógłby pisać...Książka, op. twarda -
Dzieła. Tom 34. Listy
Jeszcze mały traktat o ptakach. Oswojenie, jakie bywało sensacją dla nas w Londynie, to zero w porównaniu do Monachium. Nagle, od roku (kto zaczął pierwszy naturalnie nie wiadomo) wszystkie trzy gatunki sikor (bogatka, modra i czarno główka) zaczęły jeść z ręki. Wchodzisz do parku (my mamy...Książka, op. twarda -
Wrzaski i bomby
Wrzaski i bomby. Dzieła. Tom 33 Swoim zwyczajem, nabytym od obcowania z naszymi chłopami, rzecz opowiem z ogródkami, od strony rynku końskiego począwszy. Kupiliśmy z sąsiadem na Ponarskim Rynku w Wilnie czarnego wałacha i poszli na Zawalną, róg Rudnickiej, gdzie, jak zapewne pamiętają wilnianie,...Książka, op. twarda -
Nie wychylać się!
Fragmenty książki Uczyłem się średnio, prawie źle. Gorzej w szkole polskiej niż w rosyjskiej. O szkole rosyjskiej zachowałem wspomnienia przyjemne. Lubiłem ją nawet. Szkołę polską wspominam z niechęcią. Ażeby zachować obiektywizm, którego jestem więcej niż entuzjastą, bo szczerym fanatykiem (jak...Książka, op. twarda -
Najstarsi tego nie pamiętają ludzie
Najstarsi tego nie pamiętają ludzie. Dzieła. Tom 31 Wszyscyśmy wtedy wiedzieli o rozgromie, o panicznym odwrocie i o tym, że mimo odezw i plakatów, Wilna nie obronimy. Pamiętam, w jakimś miejscu rozchyliła się nagle zasłona kurzu i ujrzałem tuż przy drodze, w zbożu leżący, rozbity samolot. Skrzydło...Książka, op. twarda -
Gest rycerskiej tradycji
Gest rycerskiej tradycji. Dzieła. Tom 30 Wydaje się, że z moralnego znaczenia zewnętrznych objawów rycerskości nie wszyscy zdają sobie sprawę. Najpiękniejszym bodaj przykładem jest hołd oddawany poległym w wojnie przeciwnikom. Niewątpliwie zawiera moment szlachetnej pobudki, a więc moment...Książka, op. twarda -
Dzieła T.29 Listy (Kowalewski)
Zawsze czuję się i lepiej i pewniej w izolacji niż w tłumie. Bo w tłumie łatwiej się idzie na kompromisy, niż łbem o ścianę.***Zresztą skłonność do pojęć kolektywnych jest cechą narodową polską. (Może dlatego Polacy tak łatwo się bolszewizują.) Długo by mówić o genezie. Sądzę, że to od rozbiorów....Książka, op. twarda -
Dzieła T.28 Listy (Chmielowiec)
Nagle olśniło mnie, dlaczego, będąc przyrodnikiem, i całe życie marząc o napisaniu noweli o zwierzętach, nigdy tego nie mogłem zrobić, chyba wpadając w anegdotę i antropomorfizm. Tak samo myślałem o napisaniu noweli szachowej (naturalnie nie la Zweig) kiedyś mówiliśmy o tym? Myśli Pan, że to...Książka, op. twarda -
Bunt rojstów
Ze wszystkich powracających na świecie najczęściej powracają: myśli. Może dlatego, że myśl nie ma w tym ani wyrachowania, ani celu. A ot, tak sobie, przy byle okazji, aby tylko powrócić. Jest na przykład jesień, liście żółkną. I nagle ni z tego, ni z owego myśl powraca do jakiejś tam byłej jesieni....Książka, op. twarda -
Dzieła T.27 Listy (Sakowski)
Ja bym powiedział, że literatura jest jak atmosfera, którą stwarza, jak pogoda dnia i nocy. Albo jest dobra, albo jest zła: niezmiennie, czy za Ludwika I, czy za Ludwika XXI, gdyby taki kiedyś zapanował. Słońce świeciło i świeci jednakowo. Albo go nie ma, za chmurami. I deszcz pada jednakowo. I tak...Książka, op. twarda -
Fakty, przyroda i ludzie
Drogi Panie Józefie!Nie mam zwyczaju chwalić i przechwalać, podziwiać, przypodobać, zachwycać się. Ale właśnie zachwycam się wspomnieniem o Pawełku, mimo że w Pana pojęciu to drobiazg bez wagi czy znaczenia.To więcej niż majstersztyk. Nie żaden nekrolog, czy wspominek. To utwór do arcypolskiej...Książka, op. twarda -
Listy do redaktorów "Wiadomości"
"Ponieważ Pan przechowuje listy jak się domyślam dla potomności - będę je teraz pisała złośliwie.""... będę pisała już tylko na korektach, bo to tak, jakby się miało taśmę magnetofonową - co za przyjemność mówić wtedy?! Ach, naprawdę, dużo rzeczy jest wartych i ładnych tylko dlatego, że...Książka, op. twarda -
Nudis verbis + suplement
Słyszało się za swoje artykuły nie tylko słowa podzięki. Wieleż to razyprzykrym zgrzytem odzywał się ten i ów, wiele to razy przy małej czarnejchodziła krytyka od stolika do stolika kawiarnianego: nie można brać wszystkiegotak defetystycznie, nie należy wiecznie malować czarnymi barwami,...Książka, op. twarda -
Dzieła T.26 Listy (Jankowski)
Paweł Jankowski - dyrektor Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP na Uchodźstwie był bliskim przyjacielem obojga pisarzy.Dzieciństwo łączyło nas tylko kocimi łbami pobliskich ulic. Nie było wtedy innych jezdni. A nie znaliśmy się jeszcze. Co niedzielę matka prowadziła nas na sumę do kościoła Misjonarzy,...Książka, op. twarda -
Bulbin z jednosielca
Mówi się, że przeżycia z dzieciństwa mają decydujący wpływ na kształtowanie charakteru. Wątpię jednak, by to zamiłowanie od dziecka do przyrody, i nawet późniejsze studia ornitologiczne, jakie rozpoczął na Uniwersytecie Warszawskim, zrobiły z Józefa Mackiewicza mistrza opisów przyrody. Przytoczony...Książka, op. twarda -
Zwycięstwo prowokacji
Mackiewicz pisał na przykład, że ideologia bolszewików miała charakter totalitarny, czego nie można wyjaśnić w kategoriach ciągłości pomiędzy myślą rosyjską a sowietyzmem; że komunizm nie jest internacjonalizmem, lecz że podsyca i posługuje się nacjonalizmami; że nacjonalizm zniszczył tożsamość...Książka, op. twarda -
Dzieła T.24 Wielkie tabu i drobne fałszerstwa
Nie mam zaufania do klasyfikacji rozgraniczającej epoki, czasy, ludzi. Zakłamania było pełno i w poprzednich okresach, i taktycznych, i legendarnych, i podłych, i pięknych. Jak słowa Kościuszki czy ks. Poniatowskiego skaczącego do Elstery W realiach wojen sienkiewiczowskich i w niezliczonych innych...Książka, op. twarda