&bdquo Myśl polska winna pracować nie w kierunku poszukiwania koalicji ró wnoważącej kooperację rosyjsko-niemiecką, gdyż taka koalicja, jak widzieliśmy, byłaby niemożliwością. Polska myśl polityczna winna pracować ku powołaniu do życia kombinacji politycznej odciągającej Niemcó w od Sowietó w, właściwie Niemcó w od Rosji&rdquo .Władysław Studnicki Publicystyka Studnickiego z dwudziestolecia międzywojennego dowodzi nie tylko jego determinacji w dążeniu do postawionego celu. Świadczy też o bogactwie argumentacji ó wczesnych zwolennikó w sojuszu z Niemcami. Wskazuje, że powodzenie tej koncepcji nie zależało od udzielenia odpowiedzi na trywialne pytanie: &bdquo tak czy nie?&rdquo , ale od konsekwentnej realizacji rozpisanego na dłuższy czas planu, do któ rej należało przystąpić w okresie dobrej koniunktury. Trafność przewidywań, logika argumentacji i trzeźwość sądó w stawia dorobek Studnickiego wśró d najciekawszych w polskiej myśli politycznej pró b zmierzenia się z wyzwaniami stojącymi przed państwem słabym, wtrąconym w zmagania mocarstw.
Jan Sadkiewicz
Trwający do dziś spó r o szanse i zagrożenia związane z ideą sojuszu polsko-niemieckiego sprowadzony został w zasadzie do dylematu: czy na przełomie 1938 i 1939 roku należało, czy też nie należało przyjmować żądań niemieckich i brać udziału w krucjacie antysowieckiej. Tymczasem dla ó wczesnych zwolennikó w przymierza Warszawy z Berlinem była to sprawa bardziej złożona, a jej powodzenie nie zależało od udzielenia odpowiedzi na trywialne pytanie: &bdquo tak czy nie?&rdquo , ale od konsekwentnej realizacji rozpisanego na dłuższy okres planu, do któ rej należało przystąpić w okresie dobrej koniunktury, zapoczątkowanej zerwaniem przez Hitlera wspó łpracy niemiecko-sowieckiej. Władysław Studnicki, autor niezwykłej, profetycznej książki Wobec nadchodzącej drugiej wojny światowej, był czołowym rzecznikiem tej koncepcji, a jego publicystyka z lat 20. i 30. XX wieku dowodzi, jak wielu błędnych założeń można było uniknąć.