Polskie himalaje

Jeżeli miałbym w kilku zdaniach napisać, czego możemy spodziewać się w książce „Polskie Himalaje” autorstwa Janusza Kurczaba, Wojciecha Fuska i Jerzego Porębskiego, to zacytowałbym fragment niezapomnianego przeboju Budki Suflera „Cień wielkiej góry”, który idealnie opisuje zawartość tej publikacji: „Góry wysokie, wiem co z wami walczyć każe. Ryzyko, śmierć - te są zawsze tutaj w parze. Największa rzecz - swego strachu mur obalić. Odpadnie stu, lecz następni pójdą dalej.”

Janusz Kurczab urodził się 6 września 1937 w Warszawie. Dwukrotny indywidualny (1961 i 1965) oraz czternastokrotnie drużynowy mistrz Polski w szpadzie, uczestnik igrzysk olimpijskich w 1960, współzdobywca z drużyną szpadową Legii Warszawa pierwszego w historii polskiego sportu drużynowego Pucharu Europy 1961. Autor wielu artykułów i książek o tematyce górskiej i wspinaczkowej, redaktor kwartalnika „Taternik” w latach 2003–2007, instruktor alpinizmu. Zmarł 11 kwietnia 2015. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Wojciech Fusek urodził się w 1963 roku. Kształcił się na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz w stołecznej filii Papieskiej Akademii Teologicznej. Pracował jako nauczyciel w liceum ogólnokształcącym w Piasecznie, prowadził również firmę robót wysokościowych. W latach 1991 – 2016 pracował w „Gazecie Wyborczej”. W 2014 prezydent Bronisław Komorowski odznaczył go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Jerzy Porębski urodził się 28 lutego 1956 w Bielsko Białej. Reżyser filmów o tematyce górskiej, [Adres usunięty]. „Kukuczka” i „Zakopiańczycy”.

Książka jest skrótem wydanej kilkanaście lat temu sześciotomowej kolekcji. Opisuje ona w pigułce historię polskiego himalaizmu, od pierwszych prób zdobycia przez Polaków najwyższych gór świata w latach trzydziestych XX wieku, aż po czasy współczesne. W kolejnych rozdziałach autorzy opisują pierwsze wejścia naszych rodaków na niezdobyte wcześniej szczyty, najważniejsze wyprawy z udziałem Polaków, zarówno w grupie, jak i te samotne, oraz największe sukcesy polskich himalaistek. Przedostatnia część poświęcona jest najtragiczniejszym wypadkom z udziałem Polaków, natomiast w ostatnim rozdziale przedstawione są krótkie biografie najwybitniejszych polskich himalaistów.

Jak wspomniałem wcześniej, autorzy w jednym tomie „Polskich Himalajów” musieli zmieścić najważniejsze informacje zawarte w aż sześciu poprzednich częściach i jeszcze dodatkowo uzupełnić tę publikację o wydarzenia z ostatniej dekady. Powoduje to, że rozdziały są bardzo krótkie, a czytelnik jest bombardowany dużą ilością dat, nazwisk i szczytów. Jednak osoby, które chociaż trochę interesują się wspinaczką wysokogórską, bez problemu się w tym połapią, a lektura wciągnie ich jak dobra powieść przygodowa. Dużym plusem tej książki są wspomnienia uczestników wypraw, które nie tylko pokazują nam, co danej chwili czuli, ale też przybliżają czytelnikowi, jak na przykład wygląda zwykły dzień w bazie, w trakcie oczekiwania na tak zwane okno pogodowe. Nie brakuje również ciekawostek, takich jak spotkanie z Yeti czy zdobycie szczytu w gorsecie ortopedycznym.

Muszę jednak dodać niewielką łyżkę, a właściwie dwie łyżeczki dziegciu do tej beczki miodu. Po pierwsze taka publikacja aż prosi się o większą ilość zdjęć, których jest niestety zaledwie kilka. Drugą wadą jest praktycznie pominięcie w tej lekturze osoby Piotra Pustelnika, trzeciego Polaka, a zarazem dwudziestego człowieka na ziemi, który zdobył Koronę Himalajów. To, że ani jeden rozdział nie jest poświęcony Panu Piotrowi, uważam za niewybaczalny grzech autorów tej książki.

„Polskie Himalaje” to rewelacyjna publikacja, chociaż jest ona skierowana raczej do czytelników interesujących się literaturą górską. Czytając tę lekturę utwierdziłem się w przekonaniu, że polscy himalaiści to wyjątkowa grupa społeczna, która wbrew wszelkim przeciwieństwom losu potrafi spełnić swoje marzenia i dokonać rzeczy, które wydają się nierealne. Można wręcz odnieść wrażenie, że gdy jakiś szczyt jest nie do zdobycia, zwłaszcza zimą, to trzeba wysłać na niego Polaków i oni dadzą radę. Jestem bardzo dumny z Jerzego Kukuczki, Krzysztofa Wielickiego, Wandy Rutkiewicz i reszty naszych himalaistów. Zżyłem się z nimi w czasie czytania tej książki i przyznaję, że czytając fragmenty opisujące największe tragedie, momentami ściskało mnie za gardło. Dlatego z czystym sumieniem polecam „Polskie Himalaje”.

Opinia pochodzi z mojego bloga: [Adres usunięty]

Tak naprawdę mam mieszane uczucia co do tej pozycji literackiej. Oczywiście nie ma wątpliwości, że jest ogromną skarbnicą wiedzy i że autorzy włożyli w nią mnóstwo pracy, natomiast nie do końca przypadł mi do gustu sposób, w jaki została przekazana. Powiedziałabym, że jest to zarys historii polskich wypraw w góry najwyższe. Książka liczy niewiele ponad czterysta stron, więc nie należy się spodziewać arcydzieła. Nie ma w niej też większych emocji, wszystko opisane jest szybko, zwięźle, ale też bardzo konkretnie.

Jak już wspomniałam, publikacja opowiada o najważniejszych polskich wyprawach górskich. Pierwsze rozdziały mówią o narodzinach polskiego himalaizmu, a także wyjaśnieniu jak to się stało, że ludzie wypuścili się w góry. Na kolejnych kartkach znajduje się treść właściwa, a więc konkretne wejścia oraz osiągnięcia Polaków, podzielona na dwie części - wyprawy męskie i kobiece. Ostatnia część książki dotyczy polskich tragedii.

Podzielenie lektury na wejścia męskie i damskie sprawiło, że wkradł się delikatny mętlik. Kończąc pierwszą część na Andrzeju Bargielu i 2016 roku, w następnym rozdziale cofamy się do 1929 roku, rozpoczynając historię kobiecego wspinania. Myślę, że celem miało być uporządkowanie i podzielenie ogromu informacji, jednak ja miałam troszkę inne wyobrażenie o tym. Niektórym pewnie spodoba się taki podział, mnie nie do końca przekonał, bo mimo że pierwsza część dotyczyła mężczyzn, pojawiały się wzmianki o kobietach i na odwrót, przez co robił się lekki zamęt.

W książce pojawia się mnóstwo nazwisk, dat, nazw szczytów i krajów – nie jest to łatwa lektura i z pewnością nie czyta się ją na raz. O ile mam jakąś wiedzę o himalaistach działających w ostatnich latach, to o tych wszystkich, którzy zdobywali szczyty w latach 40. XX wieku nie wiem nic, dlatego o początkach polskiego himalaizmu czytało mi się dość ciężko. Faktem jest, że czytelnik dostaje ogrom informacji, w krótkim czasie, a każda z nich jest ciekawa i ważna. Wszystkie rozdziały są krótkie, parostronicowe, co było ułatwieniem w studiowaniu lektury.

Nie ukrywam, że momentami denerwowało mnie wspominanie zagranicznych wypraw. W niektórych sytuacjach było to uzasadnione, choćby wtedy gdy były to wyprawy łączone. Tymczasem były tu wspomnienia zagranicznych ekspedycji, które nie miały związku z polskimi. Uważam te wzmianki po prostu za zbędne, nie umniejszając osiągnięć zagranicznych. W tym wypadku dodatkowe nazwiska słynnych himalaistów innego pochodzenia sprawił, że miałam problem z zapamiętaniem i przyswojeniem jeszcze większej ilości ciekawostek.

Ogromnie natomiast podobały mi się krótkie relacje himalaistów, przytoczone w konkretnych rozdziałach. Świetnie się je czytało. Wtedy mogłam sobie ich wyobrazić, czułam emocje im towarzyszące. Plusem jest znajdujący się na końcu zbiór nazwisk niektórych wielkich wspinaczy i ich króciutkie biogramy oraz zbiór terminów wysokogórskich najczęściej pojawiających się w książce. Świetne jest też, niewskazane konkretnie, ale wydedukowane różnice w zdobywaniu szczytów kiedyś i dziś. Chyba nikogo nie zdziwi fakt, że dawniej himalaizm to była najprawdziwsza pasja, ukochanie gór, dzisiaj ta miłość trochę się zatarła.

W trakcie czytania naszła mnie też taka refleksja, że mimo iż wyprawa składa się czasami z kilkunastu osób, ludzie zapamiętują tylko nazwiska tych, którzy zdobyli szczyt. Sukces składa się nie tylko z osób, które weszły na wierzchołek, ale też wkład całej ekipy, bo przecież wszyscy biorą udział w zakładaniu obozów, torowaniu szlaków, poręczowaniu itp. Należy pamiętać, że o szczyt walczy cała wyprawa, nie jednostki, mimo że to właśnie one wchodzą najwyżej.

Polskie Himalaje polecam tylko miłośnikom gór. Jest tu mnóstwo ciekawostek, ogromna góra informacji na temat osiągnięć Polaków w zdobywaniu najwyższych wierzchołków na świecie. Były momenty zabawne – zrobienie zdjęcia półnagiemu himalaiście pozującemu tak na Gaszerbrumie II, niezwykłe – zdjęcia śladu stopy yeti zauważone podczas zimowej wyprawy na Lhotse, motywujące - Andrzej Heinrich, pseud. Zyga, zdobywa Czo Oju w wieku 48 lat, niesamowite – zdobycie dwóch szczytów w odstępie 25 dni, oddalonych od siebie o 300 kilometrów przez Jurka Kukuczkę. Jestem pod wielkim wrażeniem wyczynów Polaków, podziwiam ich i jestem z nich strasznie dumna. To jest idealna lektura dla wielbicieli literatury górskiej!

"Góry zmuszają do ich zdobywania, podobnie jak głębia morska zachęca do zanurzania się w niej, a widok Księżyca i planet skłania do marzeń o podróży w kosmos."

Po przeczytaniu kilkunastu książek o światowym himalaizmie zdecydowałam się sięgnąć po jego polską odsłonę, zerknąć na nią z poszerzonej historycznej perspektywy, utrwalić zdobytą wiedzę, a jednocześnie znaleźć inspiracje do poznawania nowych interesujących jej fragmentów. Publikacja ciekawie przybliża narodziny polskiego himalaizmu i źródła niezwykłej uwagi poświęcanych przez Polaków najwyższym górom świata. To nie tylko wielkie wspinaczkowe wyzwania, ale również sposób wyrażania siebie, kształtowania życiowych postaw i budowania intensywnej pasji. Fascynujące walki z samym sobą i niebezpieczną naturą, zespolone w poczuciu istnienia, własnej wartości i poszanowania. Pozostaję pod ich ogromnym wrażeniem.

Obserwujemy imponujące międzynarodowe kariery polskich himalaistów na przekór politycznym, dyplomatycznym i finansowym przeszkodom. Szturm Polaków na mega szczyty Ziemi na przestrzeni kilkudziesięciu lat, otwieranie nowej ery himalaizmu, wytyczanie pionierskich szlaków, poszukiwanie niezdobytych gór, rekordy wysokości, samotne wspinaczki, wejścia bez tlenu. Wyzwania sportowe najwyższej próby, przezwyciężanie barier, budzące podziw osiągnięcia, ale również sukcesy okupione największymi ofiarami, radości sięgania chmur wymieszane z górskimi dramatami, triumfy przekraczania granic z nieodwracalnymi tragediami. Książkę cechuje lekki i przyjemny kronikarski charakter narracji. Mnóstwo znanych nazwisk, znaczących dat i wydarzeń. Zajmująco poznaje się szczegółowe opisy, różnorodne wspomnienia i relacje. Wszystko logicznie uszeregowane, podzielone na łatwe do przyswojenia rozdziały, pozwalające powrócić do książki w dowolnej chwili. Stosunkowo mało zdjęć, ale znakomicie oddają klimat treści. Emocjonująca przygoda czytelnicza, dająca możliwość zerknięcia na polski himalaizm z szerszej i indywidualnej perspektywy, kolejny głos w zrozumieniu wyjątkowej pasji, docenieniu osiągnięć i wyczynów.

[Adres usunięty]