Święte słowo

Trzy kobiety i jeden mężczyzna, który zostaje pod ich silnym wpływem. Einar i Edda to przyrodnie rodzeństwo. Mają wspólnego ojca, który spłodził ich w odstępie kilku miesięcy. Matka Eddy – Julia i matka Einara – Ragnheiður zdecydowały się urodzić i wychować dzieci razem, bez ojca. Ten motyw skusił mnie do przeczytania “Świętego słowa”, z nadzieją że zobaczę kolejny model patchworkowej rodziny. Ale o tym później. Edda i Einar byli nierozłączni, uzupełniali się w każdej dziedzinie. Dyslektyczny chłopiec ledwo nauczył się czytać. Braki podrabiał pogodnym usposobieniem. W przeciwieństwie to skrytej Eddy, której życie toczyło się na stronach książek.

Julię i Ragnheiður zostały oczarowane i zmanipulowane przez ojca swoich dzieci. Sytuacyjny pragmatyzm wymógł na nich przyjaźń i dał im siłę na stworzenie szczęśliwego domu. Jednak fundamentem ich wspólnego życia, było uczucie oszukania – nie przez mężczyznę, ale przez życie. Zawarły sojusz, który był pancerzem kruchej relacji. Dla wspólnego dobra chodziły na wewnętrzne kompromisy, które z upływem czas zatruwały je od środka.

Sigríður Hagalín Björnsdóttir zaaranżowała Eddzie ucieczkę z rodzinnego świata książek i opowieści do miejsca, które ma przygotować ludzi na życie bez liter. Skoro żyjemy w kulturze obrazów i piktogramów, to umiejętność czytania przestaje już mieć znaczenie. Liczy się opowieść, którą możemy przekazywać werbalnie. W tym punkcie powieści zgubiłam tok myślenia autorki.

Nie wiem co mam o tej książce myśleć. Zostawiała mnie z ciekawą rodzinną opowieścią, z podkreśloną kobiecością i pokrętną historią o utracie wiary w słowo pisane, na którą nie znalazłam mocnych argumentów.

Sigríður Hagalín Björnsdóttir to autorka, znakomicie przyjętej powieści „Wyspa”. Tym bardziej byłem zainteresowany, kiedy okazało się, że Wydawnictwo Literackie wyda kolejna jej powieść. Tym razem jest to „Święte słowo”.

O książce możemy przeczytać, że:

Edda i Einar wychowują się w nietypowej rodzinie – mają wspólnego ojca, ale różne matki, silne kobiety, które postanowiły wspólnie, w jednym domu, wychować swoje dzieci. Edda cierpi na hiperleksję i komunikuje się ze światem wyłącznie za pomocą przeczytanych książek, z których może cytować całe strony. Einar z kolei ma głęboką dysleksję i ogromne problemy z czytaniem. Mimo to rodzeństwo łączy wyjątkowa więź. Dorosła Edda pokonała, przynajmniej pozornie, swoje zaburzenie i zyskuje popularność w internecie. Wychodzi za mąż, rodzi syna. Po trzech dniach od porodu znika bez śladu…Zamknięty w sobie Einar wyrusza na poszukiwania siostry. Aby rozwiązać zagadkę, musi przemierzyć drogę do obcego świata i stanąć twarzą w twarz z niezwykłą przeszłością rodziny.

Jak introwertyk z Islandii poradzi sobie w Nowym Jorku? Czego dowie się o swojej siostrze i tajemniczej firmie ALEX Analytica, z którą związana jest od lat?

Jakkolwiek to zabrzmi, „Święte słowo” to jedna z dziwniejszych powieści jaką ostatnio przeczytałem. Nie do końca thriller, ani powieść obyczajowa. Napisana specyficznym językiem, z bohaterem, która momentami doprowadzał mnie do szewskiej pasji. Mimo tego historia, która pragnie nam przekazać autorka wciąga niesamowicie.

Sądzę, że nie jest to lektura dla miłośników dreszczowców. Bowiem jest to lektura ambitna, a myślę że przeciętnego czytelnika thrillerów odrzuca to bardziej, niż cokolwiek innego. Świetna historia, przedstawiona niebanalnie. Polecam zatem waszej uwadze.

NA TROPIE SIOSTRY

Sigríður Hagalín Björnsdóttir, autorka znakomitej „Wyspy” powraca z nową powieścią. „Święte słowo”, bo o nim mowa, w moje ręce trafiło przypadkiem, ale cieszę się, że tak się stało. Książka ta to bowiem kawał bardzo dobrej lektury, gatunkowo nieoczywistej, niebanalnie napisanej i posiadającej zarówno klimat, jak i głębię.

Edda i Einar to rodzeństwo mające jednego ojca, ale dwie różne matki. Ojciec w roli rodzica nie sprawdzał się najlepiej, obie kobiety połączyły więc siły w wychowaniu potomstwa i właśnie w takim domu wychowują się dzieci. Edda kocha książki, Einar jest dyslektykiem, dzieli ich wiele, ale stają się nierozłączni.

Mijają lata, drogi obojga rozchodzą się, ale wkrótce wszystko się zmienia. Gdy po urodzeniu dziecka Edda dosłownie znika, brat rusza ją odnaleźć. Ale ma zasadniczy problem: jest introwertykiem nieradzącym sobie z ludźmi i światem. Jak ktoś taki ma poradzić sobie z takim wyzwaniem? Tym bardziej, że trop wiedzie go do USA…

Pierwsza powieść Sigríður Hagalín Björnsdóttir była postapo, które postapo wcale nie było. Jej drugie dzieło to thriller, który nie jest thrillerem. Bo tak, jak „Wyspy” nie chciało się krzywdzić porównaniami do gatunku kojarzonego głównie z nieszczególnie logicznymi historyjkami o końcu świata, tak nie chce się „Świętego słowa” krzywdzić uogólnieniem, że to powieść obyczajowa tudzież dreszczowiec / kryminał. Obyczajowe historie kojarzą się bowiem z kobiecymi czytadłami utrzymanymi na poziomie kiczowatych telenowel. Thriller zaś da się podsumować prosto: jako pozbawioną oryginalności i ambicji gatunkową szufladkę, gdzie nie dba się już ani o pomysłowość, ani tym bardziej literacką jakość. „Święte słowo” jest inne.

Co to oznacza? Życiową opowieść o dysfunkcyjnej rodzinie, nieprzystosowanym bohaterze i świecie, który… właśnie, czy to bohater jest nieprzystosowany, czy może cały świat i ludzie? W tej sytuacji nawet najprostsze zadanie urasta do rangi prawdziwego wyzwania, a co dopiero taka misja, jakiej podejmuje się Einar. Budzi to emocje zarówno w bohaterze, jak i czytelnikach, zmieniając prywatne śledztwo w iście epicki quest. Ale quest bardzo osobisty, równie wewnętrzny, co zewnętrzny. Swoistą podróż będąca rytuałem przejścia na drodze do dojrzałości i poradzenia sobie z demonami. Ale czy to w ogóle możliwe?

Oczywiście powieść Björnsdóttir ma wiele warstw, a wśród nich pojawia się ta najbardziej metafikcyjna, bo traktująca o samej mocy tytułowego słowa. Mocy i znaczeniu w świecie, gdzie wkrótce może go zabraknąć. Niby banał, niby o podobnych zagrożeniach słyszy się ciągle, a jednak dostajemy to w takiej formie, że robi wrażenie. Jak zresztą wszystko w „Świętym słowie”, w czym zasługa znakomitego stylu: krwistego, pełnego, literacko satysfakcjonującego i urzekającego.

Chyba nie muszę Was przekonywać, że warto po całość sięgnąć? To świetna, realistyczna, przekonująca i przejmująca powieść dla każdego, kto lubi ważkie, nieoczywiste lektury. Polecam.

Nam, czytelnikom, trudno wyobrazić sobie świat, w którym litery, słowa, zdania nie sklejałyby się w pisma i książki wyrażające nasze emocje, zachowujące historię dla potomnych, obrazujące miejsca i światy nam nieznane. A gdybyśmy stali się uczestnikami lub świadkami sytuacji, w której dwie bliskie sobie osoby - siostra i brat - obdarzeni byliby zupełnie innym darem pojmowania i kojarzenia owego słowa?

Edna i Einar to kochające się rodzeństwo, rozumiejące i szanujące się nawzajem, niemalże od siebie zależne. Ale to, co dla Eddy stanowi esencję życia - czytanie, dla Einara jest mozołem i niejasnością. I choć wydaje się, że to brat pozbawiony jest niezwykle cennej umiejętności, dyslektycznie składając litery w drażniące go wyrazy, to jedna Edda, ze swoją hiperleksją traci umiejętność komunikowania się ze światem. Skutkiem skrajności pokazanych w "Świętym słowie" jest nieustanna walka z samym sobą. Edda, po leczeniu i z użyciem niezwykłej siły woli, ucieka w świat mediów i wizualnie spełnia się jako influencerka. Einar, krok po kroku radzi sobie z podstawami, co nie zmienia jednak separującej go od świata introwertyczności.

"Święte słowo" to nie rozprawa filozoficzna czy esej skoncentrowany na roli słowa. To opowieść z ciekawą fabułą, snuta w trzech wersjach czasowych. Dwie matki rodzeństwa poznajemy jako nastolatki, które jednocześnie pokochały tego samego, artystycznie nieodpowiedzialnego człowieka. Oddały mu myśli, serca, prawie jednocześnie urodziły mu dzieci. I zostały razem dając dzieciom życie, które prawdopodobnie mogłoby stać się przykładem troski, często nieobecnej w pełnych rodzinach.

Druga fala opowieści to chwila, gdy ledwie po trzech dniach od urodzenia syna, Edda znika a ślad, który po sobie rozstawia wiedzie do Nowego Jorku i organizacji ALEX Analytica, która okaże się mocno związana z jej poprzednim, młodym życiem. W ślad za nią, w tej obcy, pozbawiony reguł świat, wyrusza Einar.

Trzeci wątek będzie nas wiódł do umysłu jednej z matek, która pozostając po wylewie pod opieką drugiej, przekazuje nam swoje myśli krążące między emocjami, od wielkiej miłości i wzruszeń do wściekłości na świat i ludzi, którym przyszło żyć "normalniej".

Zdarzą się też listy rodzeństwa, może wysłane, może jedynie telepatycznie przekazane, w których będą piękne opowieści i naukowe dowody na nieskładną pracę naszych mózgów.

Pani Bjornsdottir zabierze nas ze znanego, szarego, lecz bliskiego sercu Reykiaviku ku wieżowcom i wolności Nowego Jorku. Od zachłyśnięcia słowem, powędrujemy ku zaprzeczeniu jego wagi. Od przytulnego szaleństwa ojcowskiego świata filmu, zostaniemy pchnięci ku drastyczności, egocentryzmowi i nadal obecnej chęci dominacji nad niewolniczo traktowanymi pracownikami. Od świata wielkiej literatury, muzyki, salonów i teatrów przejdziemy do świata, w którym kochanki naigrawają się z wielkiej sztuki czytając to co proste, zabawne, pozbawione głębi. Sięgniemy po całe wyjątki z przemów Sokratesa i po fragmenty Kinga, dzieciństwo zamienimy na pozbawioną kierunku dorosłość.

Wspaniała książka. Nie pozwala brać świata takim jakim jest, snuje przypuszczenia, sieje trwogę, sugeruje przyszłość skupiona na obrazie i technologiach, bez pisma. Nie zanudza, rozśmiesza, kpi z wielkich liter ale i miałkości tych maleńkich. Czytałam ją z wielką uwagą ale też świetnie się bawiąc. Zostawiła zadumę.

"Pomyśl, że wszystko ucichło, że nie masz żadnych słów w głowie. Wyobraź sobie miejsce i czas, w którym na nic nie ma nazwy, gdzie nie musisz nazywać rzeczy, bo nie mają nazw. Czas zanim nauczyliśmy się mówić, kiedy śpiewaliśmy jak ptaki, zanim słowa zawładnęły światem." Prawda, że pięknie? Tylko jak poznalibyśmy wtedy tę wyjątkową książkę?

Pani_Ka Czyta

dziękuję Wydawnictwu Literackiemu za egzemplarz książki